Türkiye’nin Dış Politikası 1930-1939 Dönemi

Bu sayfada 1930-1939 Dönemi Türkiye’nin Dış Politikası, 1930-1939 Dönemi Türk Dış Politikası, Türk Dış Politikası 1930-1939 dönemi, 1930-1939 Dönemi Türkiye’nin Dış Politikası özet, Türkiye’nin Dış Politikası 1930-1939 Dönemi bulunmaktadır.

Ön bilgi: 1929’da başlayan dünya ekonomik bunalımı liberal eğilimleri zayıflatırken otoriter rejimleri güçlenmiştir. (Faşizm, Komünizm, Nazizm)

Almanya ve İtalya’nın saldırgan politikaları Türkiye’nin dış güvenliğini tehlikeye düşürmüş ve ittifak arayışlarına yönelt­miştir.

TÜRKİYE’NİN MİLLETLER CEMİYETİ’NE GİRMESİ  (18 Temmuz 1932)

Ön bilgi: ABD başkanı Wilson’un dünya barışını sağlamak ve korumak amacıyla belirlediği ilkelere göre uluslararası sorunları barışçı yollarla çözümlenmesi için Paris Barış Konferansı’nda itilaf devletleri tarafından kurulmuştur.

• Türkiye’nin komşuları ile dostluk ilişkileri içinde olması yurtta sulh, cihanda sulh ilkesini benimsemesi ve ayrıca savaşı hukuken yasaklayan Briand – Kellog Paktı’nı imzalaması, Milletler Cemiyeti’nin ilgisini çekti. Ve Türkiye’yi üyeliğe davet etti. Türkiye Milletler Cemiyeti’nin

davetini dünya barışına katkı sağlamak

amacıyla kabul etti.

• 18 Temmuz 1932’de Türkiye, dünya barışına verdiği önemi göstermek ve yurtta sulh, cihanda sulh ilkesini gerçekleştirmek amacıyla Milletler Cemiyeti’ne üye oldu.

BALKAN ANTANTI – 9 Şubat 1934

Ön Bilgi: Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra imzalanan antlaşmalar kalıcı bir barış sağlayamamış, Avrupa’da silahlanma yarışı devam ediyordu.

• Almanya ile İtalya’nın yayılmacı siyaset izlemeleri Balkanları ve Orta Doğu’yu tehdit etmekteydi.
• Milletler Cemiyeti devletlerarası sorunları çözmede yetersiz kalması üzerine Türkiye batı sınırlarını güvenlik altına almak için girişimde bulunmuştur.
• Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya arasında Balkan Antantı imzalanmıştır.
• Bu antlaşmayla söz konusu ülkeler karşılıklı olarak birbirlerinin sınırlarını güvence altına almayı ve çıkabilecek tehlikeleri birlikte önlemeyi kararlaştırmışlardı.
• Bu antanta Bulgaristan, Balkanlardaki amaçları ve Yunanistan’la olan sınır anlaşmazlığı yüzünden Arnavutluk ise İtalya’dan çekindiği için katılmamıştır.

Önemi: Türkiye, Balkan Antantını imzalayarak batı sınırını güvence altına almıştır.

1937’de Yugoslavya’nın ayrılması ve II. Dünya Savaşı’nın çıkması üzerine ittifak dağılmıştır.

MONTRÖ BOĞAZLAR SÖZLEŞMESİ  (20Temmuz 1936)

Ön bilgi:

• Lozan Barış Antlaşmasındaki Boğazlarla ilgili maddeler Türkiye’nin tam egemenlik hakkına uymuyordu.
• Lozan’da Boğazların yönetiminin Türkiye’nin başkanlığını yapacağı uluslararası bir komisyona bırakılması ve Boğazların her iki yakasında asker bulundurmaması Türkiye’nin Boğazlar üzerindeki egemenlik haklarını sınırlandırmaktaydı.

• 1930’lu yıllarda Almanya’nın hızla silahlanması, İtalya’nın Habeşistan’ı işgali, Japonya’nın Milletler Cemiyetinden ayrılması ve Mançurya’ya saldırması kar­şısında Milletler Cemiyeti etkisiz kaldı.
• Türkiye’nin isteği ile İsviçre’nin Montrö şehrinde bir konferans toplandı.
• Rusya’nın karşı çıkmasına rağmen İngiltere ve Fransa’nın desteğiyle Türkiye’nin boğazlardaki hakimiyeti kabul edildi. Böylece;

 1. Boğazlar komisyonu kaldırılarak tüm yetkileri Türkiye’ye devredildi.

 2. Boğazlardaki askersiz bölge kaldırılarak, Türkiye’ye bölgeyi silahlandırma izni verildi.

 3. Ticaret gemilerine her iki yönde Boğazlardan  geçiş serbestliği tanınırken, savaş gemilerine ise kısıtlamalar getirildi.

4. Savaş durumunda Türkiye isterse Boğazları kapatabilecektir.

Önemi:

• Boğazlarda Türkiye’nin tam hakimiyeti sağlandı.
• Türkiye’nin Akdeniz ve Karadeniz’deki güvenliği bölge siyasetindeki önemi artmıştır.
• Boğazlar Sorunu, Misakı Millîye uygun bir şe­kilde çözüme kavuşturulmuştur.

SADABAT PAKTI (8 Temmuz 1937)

Ön bilgi: 1935 yılında İtalya’nın Habeşistan’a saldırması, Akdeniz ve Ortadoğu güvenliğinin tehlikeye düşürmüş ve bölge ülkelerinin birbirleriyle işbirliğine gitmelerine zemin hazırlamıştır.

• Böylece Balkan Antantına benzer bir ant­laşmanın Orta Doğu’da da gerçekleştirilmesi için faa­liyetlere başlanmıştır.
• Türkiye, İran, Irak ve Afganistan arasında Tahran’da Sadabat Paktı imzalanmıştır.

Bu antlaşmaya göre üye ülkeler;

• Karşılıklı olarak birbirlerinin sınırlarına saygılı olmayı ve iç işlerine karışmamayı,
• Milletler Cemiyetinin kararlarına uymayı,
• Aralarındaki dostluk ve iş bir­liğini geliştirmeyi kabul etmiştir.

Önemi: Bu antlaşma ile Türkiye, doğu sınırlarının gü­venliğini sağlamış oldu.

HATAY SORUNU VE ÇÖZÜMÜ    1939

• 1921’de TBMM ile Fransa arasında imza­lanan Ankara Antlaşmasıyla Hatay, Fransa mandası durumundaki Suriye’ye bırakılmıştı.
• Ayrıca burada yaşayan Türklere geniş haklar tanınmış ve bölgede özerk bir yönetim uygulanmıştır. Hatay Türk kültürüne bağlı kalacak ve okullarda eğitim – öğretim faaliyetleri Türkçe olacaktı.
• Hatay’ın Türk toprakları dışında kalması Misakı Millî’den taviz verildiği anlamına gelmekteydi.

• Mustafa Kemal bu sebeplerle Hatay’ın anavatana katılması gerektiğini savunmuş ve Adana’da yaptığı bir konuşmada, “Kırk asırlık Türk yurdu, düşman elinde esir kalamaz.” diyerek ileride Hatay’ın ana vatana katılacağının müj­desini vermiştir.
• 1936 yılında Fransa, Suriye’deki manda yöne­timine son verince Türkiye, Milletler Cemiyetine başvurarak Hatay sorununun çözülmesini istemiştir.
• Türkiye ile Fransa arasında yapılan görüş­meler sonunda Türkiye’nin önerdiği, “Hatay’ın gele­ceğini buradaki halkın belirlemesi” ilkesi kabul edildi.
• Hatay’da bağımsız bir Türk devletinin kurulması kararlaştırıldı.
• Bir anayasa hazırlandı ve seçimler yapıldı. Ardından Hatay Bağımsız Cumhuriyeti kuruldu. (Eylül 1938).
• Bağımsız Hatay Cumhuriyeti’nin devlet başkanlığını Tayfur Sökmen yapmıştır.

Sonuç:

• Hatay Millet Meclisi 23 Haziran 1939 tarihinde Türkiye’ye katılma kararı aldı ve sonrasında oylama ile bu durum kabul edildi.
• 7 Temmuz 1939 tarihinde TBMM’de yapılan oylama ile Hatay’ın Türkiye’ye katılma kararı kabul edildi.

Misak-ı Milliye son katılan toprak Hatay’dır.

Bu sayfada 1930-1939 dönemi dış politika, 1930-1939 dönemi dış politika konu özeti, 1930-1939 dönemi kısaca, 1930-1939 dönemi dış politikası, 1932 ve 1939 dönemi türkiye’nin dış politikası hakkında bilgi bulunmaktadır.