Ezop Masalları, Ezop’a atfedilen kısa, ahlaki hikayelerden oluşan bir derlemenin adıdır. Ezop, hayatının büyük bir kısmını Samos adasında köle olarak geçiren Trakyalı bir bilgeydi. Bu hikayelerin her biri, Ezop’un eğitici ahlak evreninde sözlü gelenekten alınan birçok öğeyi yeniden şekillendiren, mit, efsane ve sosyal kıssaların birleşimlerini içerir. Toplamda bilinen 725 kıssa vardır ve bu hikayeler yaklaşık M.Ö. 620 ile 564 yılları arasında anlatılmıştır. Ancak bu hikayeler, sözlü doğalarından dolayı ilk başta yazıya geçirilmemiştir.
Ezop’un masallarının çoğunda kişileştirilmiş hayvanlar yer alır ve bu hayvanlar genellikle bir erdem ya da kusurla birebir sembolik bir ilişkiye sahiptir. Örneğin, tilki genellikle kurnazlığı; tavşan çevikliği; boğa düşüncesizliği; eşek aptallığı; karınca ise çalışkanlığı simgeler. Ezop, bu hayvanları farklı sosyal ortamlarda ve farklı kombinasyonlarda bir araya getirir ve bu oluşumların ne gibi sonuçlar doğurduğunu alegorik olarak sorgular.
En ünlü kıssalarından biri olan “Eşek, Tilki ve Aslan”‘da, bir tilki, eşek arkadaşını aslanın eline düşürmek için bir anlaşma yapar ve bu karşılığında aslandan ebedi koruma sözü alır. Kurnaz aslan, bu anlaşmayı kabul eder gibi yapar ve eşeği tuzağa düşürüp yer; ardından tilkiyi de yer. Bu kıssanın ahlaki dersi, ihanetin daha fazla ihanete yol açtığı ve güven ortamını bozarak kişinin karma’sına zarar verdiğidir.
Bir başka hikaye olan “Tilki ve Üzümler”‘de, bir tilki, yüksek bir asmada bulunan bir salkım üzümü elde etmeye çalışır. Birkaç kez yukarı tırmanmayı denedikten sonra, başaramayınca üzgün bir şekilde üzümün zaten ekşi olduğunu söyleyip oradan ayrılır. Bu kıssa, günümüzde “ekşi üzüm” olarak bilinen deyime ilham vermiştir. Bu deyim, bir kişinin ulaşamayacağı bir arzuyu küçümsemesi ya da aşağılaması durumunu tanımlar.
“Tilki ve Dikenli Çalı” adlı hikayede, bir tilki bir çitin üzerinde dengede durmaya çalışırken bir dikenli asmayı tutar. Dikenler tilkiyi yaralar ve tilki, kişileştirdiği çalıya başkalarına yardım etmekte direndiği için sitem eder. Çalı ise, başkalarına tutunmak gibi bir işlevi olan bir organizmaya güvenmenin aptallık olduğunu söyler. Sonuç olarak, sürekli yardıma muhtaç olanlardan yardım istemenin akılsızca olduğu dersine varılır.
Ezop’un bazı masalları, hayvanları kişileştirme geleneğinden ayrılır. “Zeus, Poseidon, Athena ve Momus” adlı hikayede, tanrılar arasındaki etkileşimlere dair popüler bir Yunan mitini yeniden anlatır. Bu hikayede, Poseidon, Zeus ve Athena, en mükemmel ilahi yaratımı kimin yapabileceğini belirlemek için bir yarışma düzenlemeye karar verirler. Zeus topraktan bir insan yapar; Athena bir ev inşa eder; Poseidon ise boğayı icat eder. Tanrılar, hiçbir şeyden memnun olmayan ve her zaman eleştirel olan Momus’u yarışmanın hakemi olarak seçerler. Momus hiçbirine ödül vermez. Aksine, insanın kötü yapıldığını ve kalbinin şeffaf olması için üzerine bir pencere yerleştirilmesi gerektiğini; evin kötü komşulardan kaçabilmesi için tekerleklere sahip olmadığını; ve boğanın, boynuzlarıyla saldırdığında hedefini görmesini engelleyen bir yapıya sahip olduğunu söyler. Bu eleştiriler Zeus’u öfkelendirir ve Momus’u Olympus’tan kovar, çünkü eleştirmenlerin hiçbir zaman iyi bir şey yaratamadıklarını dile getirir.
Ezop’un diğer bazı masallarında ise, “İki Tencere” de olduğu gibi, kişileştirilmiş cansız nesneler sahne alır ve ahlaki konular üzerinde tartışırlar. Bu hikayede, metalden yapılmış bir tencere ile çamurdan yapılmış bir tencere birlikte bir dereye yuvarlanır. Metal tencere, çamur tencereye yanında durmasını, böylece onu kayalara çarpıp kırılmaktan koruyabileceğini söyler. Çamur tencere ise metal tencereden uzak durmasının daha iyi olacağını, çünkü onun sertliğinin kayalar kadar kendisine zarar verebileceğini savunur. Bu masal, zayıf olanların güçlü olanlarla ittifak kurmamaları gerektiğini, çünkü yapılarının zarar göreceğini öne sürer. Bunun yerine, bireylerin belirli bir hiyerarşideki önceden belirlenmiş pozisyonlarında kalmaları gerektiğini savunur.
Ezop, üretken bir sözlü edebi figürdü ve yaratmadığı hikayeler bile onun becerisi ve itibarı nedeniyle ona atfedildi. Masalların çoğu sadece birkaç cümleden oluşur ve Yunan dinleyicilerine maksimum etkiyi vermek üzere etkili bir şekilde paketlenip sunulmuştur; bu dinleyiciler, çoğunlukla eğlence amacıyla bu hikayeleri dinlerdi. Ayrıca bu hikayeler siyasi bir ağırlık da taşır ve Ezop’un, toplumunun siyasi tutumlarına ve politikalarına dolaylı yoldan yorum yaparak onları değiştirmek için bu masalları kullandığı düşünülmektedir. Masalların çoğu, evrensel ahlaki dersleri ve kalıcı kusurlara ve erdemlere odaklandıkları için günümüzde hâlâ ünlüdür.
