DEVLETÇİLİK İLKESİ
Devletçilik nedir?, devletçilik ilkesi, devletçilik nedir kısaca
Vatandaşın elinde sermaye, imkan ve yetişmiş insan olmadığından çeşitli yatırımların devlet eliyle yapılması uygulamasına devletçilik denir. Atatürk’ün devletçilik anlayışında devlet ekonominin içinde yer almakla birlikte özel teşebbüsün önünde engel değildir. Yani “karma ekonomi” esastır.
Devletçilik politikası, Devletçilik İlkesi Neden Kabul Edildi?, Devletçilik ilkesinin önemi ve sonuçları
Cumhuriyetin ilk yıllarında yerli sermaye sahiplerine ve iş adamlarına yatırım yapmaları için büyük kolaylıklar sağlanmasına rağmen ülke ekonomisinde önemli başarılar görülmedi. Bundan dolayı Atatürk ekonomide devletçilik ilkesini benimsedi. Böylece devlet ekonomik yaşama katılmaya, ekonomiye yön vermeye başladı.
Devletçilik ilkesi, cumhuriyetin ilk yıllarda ülkenin ekonomik koşulları nedeniyle gerekliydi ve Türkiye’nin o günkü koşulları bu ilkenin benimsenmesini zorunlu kılmıştır.
Çünkü o dönemde ekonomik açıdan, özel işletmelerin yeterince sermayesi ve gücü olmadığı için büyük ekonomik faaliyetlerin devlet tarafından yapılması gerekiyordu. Sermaye yetersizliği, makine ve yedek parça sorunu, teknik eleman azlığı gibi nedenlerden dolayı devletçilik bir zorunluluktu. Devletçilik ilkesi, özel işletmelerin faaliyetlerinin reddedilmesi anlamına gelmez aksine özel işletmeleri yatırım yapması için teşvik edilmesini temel alır.
Devletçilik ilkesi, Atatürk’ün ekonomi alandaki görüşlerini de ortaya koyar. Devletçilik; büyük kuruluşlara, sermayeye ve pahalı yatırımlara gereksinim gösteren işlerin ve hatta bazı tarım uygulamalarının devlet tarafından ve devlet kontrolünde örgütlenip işletilmesidir.
Devletçilik ilkesine göre, ulusal gereklilikler nedeniyle devlet, ekonomik yaşamda görev ve sorumluluk almak zorundadır. Ayrıca ekonomide özel işletmelerin teşvik edilmesi ve desteklenmesi gerekmektedir.
Devletçilik ilkesi ile ilgili yenilikler;
Bu ilkeyle 1933-1938 yılları arasında daha önce son derece durgun olan ekonomik yaşam canlandırılmıştır.
Birinci Beş Yıllık Sanayileşme Plânı uygulanmış ve sanayinin temelleri atılmıştır.
Devletçilik ilkesi doğrultusunda Yapılan yenilikler;
- Beş yıllık Sanayi Kalkınma Planlarının yapılması ve ilk sanayi tesislerinin açılması
- Maden Tetkik Arama Enstitüsünün açılması-MTA(madencilik)
- Sümerbank’ın kurulması (dokuma)
- Etibank’ın kurulması (madencilik)
- Karabük Demir-Çelik Fabrikası,
- Şeker ve Çimento fabrikaları
- Demir yollarının devletleştirilmesi ve yeni kara ve demir yollarının yapılması
- Sanayi Teşvik Kanununun çıkarılması
- Faiz oranları ile temel tüketim ürünlerinin fiyatının devlet tarafından belirlenmesi
- Eğitim, sağlık, kültür ve sanat alanlarında halkın ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik yatırımların yapılması
- Merkez Bankası’nın kurulması
- Kağıt ve karton fabrikasının kurulması
