İkinci Cinsiyet Özet
İkinci Cinsiyet, feminist bir perspektiften insan tarihini ele alan ilk çalışmalardan biridir ve devrimci ve ateşli bir şekilde bu konuyu inceler. Simone de Beauvoir’a pek çok hayran ve bir o kadar da karşıt kazandırmıştır. Günümüzde bu kapsamlı ve titizlikle araştırılmış başyapıt, sadece feminist düşüncenin bir mihenk taşı değil, aynı zamanda yirminci yüzyıl felsefesinin de önemli bir eseri olarak görülmektedir.
De Beauvoir’ın ana tezi, erkeklerin kadınları her düzeyde “Öteki” olarak tanımlayarak temel olarak baskı altında tutmalarıdır. Erkek öz, yani özne rolünü üstlenirken; kadın nesne, öteki olarak tanımlanır. Erkek esas, mutlak ve aşkın; kadın ise önemsiz, eksik ve biçim bozukluğuna sahip olarak görülür. Erkek dünyaya açılır ve iradesini dayatırken, kadın içsel bir varoluşla, yani immanansla mahkumdur. Erkek yaratır, hareket eder, icat eder; kadın ise onun onu kurtarmasını bekler. Bu ayrım, de Beauvoir’ın daha sonraki tüm argümanlarının temelini oluşturur.
De Beauvoir, insanların kendilerini diğerleriyle karşıtlık içinde anlamalarının doğal olduğunu ancak bu sürecin cinsiyetlere uygulandığında kusurlu olduğunu belirtir. Kadını sadece Öteki olarak tanımlamak, erkeğin onun insaniyetini reddetmesi anlamına gelir.
İkinci Cinsiyet, bu derin şekilde dengesiz cinsiyet rollerinin kaynağını bulma çabasını anlatır. “Gerçekler ve Mitler” başlıklı Birinci Kitap’ta, kadınların toplumda nasıl alt bir konumda bulunduklarını sorar. Bu soruyu yanıtlamak ve kendi kimliğini daha iyi anlamak için, de Beauvoir biyolojiye, psikanalize ve tarihsel materyalizme başvurur. Bu disiplinler, erkekler ve kadınlar arasında inkâr edilemez “özsel” farklılıklar gösterir ancak kadının aşağı konumunu haklı çıkarmak için hiçbir gerekçe sunmaz. Kadının aşağı “kaderi” bu disiplinlerde varsayılır.
Sonrasında tarihsel süreçlere bakarak erkek egemenliğinin toplumda nasıl ortaya çıktığını izler, göçebe avcı-toplayıcılardan Fransız Devrimi ve çağdaş zamanlara kadar. Burada kadınların alt konumuna dair pek çok örnek bulur, ancak bunlar için ikna edici bir gerekçe bulamaz. Tarih, değişmez bir “gerçek” değil, belirli tutumların, ön yargıların ve adaletsizliklerin yansımasıdır, der.
De Beauvoir, kadınların çeşitli mitolojik temsillerini tartışır ve bu mitlerin insan bilincini nasıl etkilediğini gösterir. “Ebedi Dişil” mitini çürütmek umuduyla, bu mitlerin erkeklerin kendi doğumlarıyla ilgili rahatsızlıklarından türediğini gösterir. Tarih boyunca, annelik hem tapılmış hem de kınanmıştır: anne hem yaşamı getirir hem de ölümü müjdeler. Bu gizemli işlemler kadına yansıtılır ve kadın “yaşam” sembolü haline gelirken bireyselliği elinden alınır. Bu mitlerin yaygınlığını göstermek için, de Beauvoir beş modern yazarın kadınları nasıl tasvir ettiğini inceler. Bu bölümün sonunda, de Beauvoir bu mitlerin bireysel deneyim üzerindeki etkilerini inceler ve “ebedi dişil” efsanesinin biyoloji, psikanaliz, tarih ve edebiyat tarafından pekiştirildiğini sonucuna varır.
De Beauvoir, erkekler ve kadınların “karakterlerini” karşılaştırmanın imkansız olduğunu ve İkinci Kitap’ta “Kadının Bugünkü Yaşamı” başlığında bu durumun somut gerçeklerine döner. Kadın gelişimini çocukluk, gençlik ve cinsel başlangıç aşamalarında izler. Kadınların “dişil” olarak doğmadığını, binlerce dışsal süreç tarafından şekillendirildiğini kanıtlamayı amaçlar. Her aşamada, bir kız çocuğu pasiflik, bağımlılık, tekrar ve içsel yaşantıyı kabul etmeye koşullandırılır. Toplumun her gücü, ona öznellikten mahrum bırakmak ve onu bir nesneye dönüştürmek için çalışır. Bağımsız iş yapma veya yaratıcı tatmin olma olasılığı reddedilen kadın, ev işlerinin, çocuk doğurmanın ve cinsel köleliğin tatmin edici olmayan bir yaşamını kabul etmek zorunda kalır.
Kadını yetişkinliğe getirdikten sonra, de Beauvoir yetişkin kadının üstlendiği çeşitli “durumları” veya rollerini analiz eder. Burjuva kadını üç ana işlevi yerine getirir: eş, anne ve eğlendirici. Kadının evinin ne kadar ünlü olduğuna bakılmaksızın, bu roller kaçınılmaz olarak immanansa, eksikliğe ve derin bir hayal kırıklığına yol açar. Daha az geleneksel bir toplumsal yer kabul edenler—örneğin bir seks işçisi ya da fahişe—bile erkekler tarafından tanımlanan zorunluluklara boyun eğmek zorundadır. De Beauvoir ayrıca yaşlılık travmasını yansıtır. Bir kadın üreme yeteneğini kaybettiğinde, birincil amacını ve dolayısıyla kimliğini kaybeder. Bu bölümün son kısmında, “Kadının Durumu ve Karakteri” başlığında de Beauvoir, kadının durumunun karakterinin bir sonucu olduğunu tekrarlayan tartışmalı iddiayı vurgular. Kadının vasatlığı, memnuniyetsizliği, başarısızlığı, tembelliği, pasifliği—bu nitelikler tümüyle kadının alt konumunun sonuçlarıdır, nedeni değil.
“Temellendirmeler” bölümünde de Beauvoir, kadınların kendi bağımlılıklarını nasıl pekiştirdiklerini inceler. Narsistler, aşık kadınlar ve mistikler, kendiliklerini bir dış nesneye—ister aynaya, bir aşka ya da Tanrı’ya—boğarak immanenslerini benimserler. Kitap boyunca de Beauvoir, kadınların kendi Ötekiliklerinde suç ortaklığı yaptıkları durumları, özellikle de evlilikle ilgili durumları belirtir. “Kadınsılık”tan kurtulmanın zorluğu—güvenlik ve konforu “eşitlik” adı altında feda etme—birçok kadının tipik olarak tatmin edici olmayan eş ve anne rollerini kabul etmelerine neden olur. Tartışmasına başından itibaren de Beauvoir, kadınların alt konumunun ekonomik temellerini ve kadının kurtuluşunun ekonomik köklerini tanımlar. Kadın ancak iş aracılığıyla özerklik kazanabilir. Eğer kadın kendini destekleyebilirse, bir tür özgürlük de elde edebilir. İkinci Cinsiyet’in sonuç bölümlerinde de Beauvoir, kadının bu hedefe ulaşmada karşılaştığı lojistik engelleri tartışır.
İkinci Cinsiyet Karakter Analizi
Platon
Eski Yunan filozofu Platon, birçok temel felsefi düşünceyi temsil eder. de Beauvoir, “Platonik mit” olarak adlandırdığı, insanların tek bir varlık olarak başladıkları ve sonra ikiye bölündükleri, şimdi ise erkekler ve kadınlar olarak çiftler halinde bir araya gelmeye çalıştıkları görüşünden bahseder. Bu görüşü, filozofların cinsel bölünmenin kaçınılmaz olduğuna dair varsayımlarının bir örneği olarak gösterir. Gerçekten de doğada, iki cinsiyetin bölünmesinin her zaman biyolojik bir gerçek olmadığını, çünkü hermafroditler ve tek hücreli türlerin var olduğunu belirtir.
Georg Wilhelm Friedrich Hegel
Bir rasyonalist olan bu filozof, cinselliğin bir bireysel benliği aşarak, üreme yoluyla bir türün gelişimine katkıda bulunma isteği olduğunu düşünür. Ayrıca, bir cinsiyetin aktif ve diğerinin pasif olması gerektiğini varsayar, kadınların doğal olarak pasif rolü üstlendiğini öne sürer. de Beauvoir, üremenin aseksüel olabileceğini ve cinsel aktivitenin insan doğasının bir parçası olmak zorunda olmadığını vurgular. Hegel’in cinsel farklılıkların doğal ve insan doğasının temel bir parçası olduğu varsayımına itiraz eder.
Sigmund Freud
Psikanalizin babası olarak kabul edilen Freud’un fikirleri bazı temel psikanalitik ilkeleri oluşturur. de Beauvoir, Freud’un erkeklerin nötr veya üstün bir pozisyonda olduğunu varsaydığını belirtir. Örneğin, libido’nun her zaman erkek özelliği taşıdığını ve cinselliğin penis etrafında döndüğünü analiz eder. Freud, herkesin oral, anal ve genital gibi farklı aşamalardan geçtiğini ve bu son aşamadan sonra cinsiyet tarafından ayrıldığını düşünür. Kadınlar için iki genital aşama vardır ve bu cinsel gelişim tamamlanmadığında bir kadının nevrozlar geliştirebileceğini öne sürer. de Beauvoir, Freud’un kadınları basitçe erkeklerin bozulmuş versiyonları olarak gördüğüne, örneğin, kızların bilinçaltında erkeklerin genital organlarını kıskandığını düşündüğüne itiraz eder; ancak de Beauvoir, bunun aslında toplumun erkek virilitesine değer vermesiyle ilgili olduğunu, doğal bir dişil dürtüyle değil, belirtir. Freud’un tüm insan davranışının zevk arayışı tarafından yönlendirildiği varsayımına da itiraz eder.
Friedrich Engels
Bir Alman filozof olan Engels, tarihin teknoloji gelişimine dayandığını düşünür. Taş Çağı’nda, erkekler daha fazla güç gerektiren işleri üstlenirken, kadınlar ev içi işlerde kalır, ancak teknoloji ilerledikçe ve özel mülkiyet bir seçenek haline geldikçe, erkeklerin işleri daha değerli görünmeye başlar ve erkekler zenginliğe erişim sağladıkları için kadınları baskı altına alabilirler. Bu nedenle, kadınların sosyal ve ekonomik baskısı yakından ilişkilidir. Engels gibi teorisyenler, kadınların ancak kendileri ve alt sınıflar ekonomik kısıtlamalardan kurtulduklarında toplumsal olarak özgürleşebileceğini düşünürler. de Beauvoir, bu teorinin bir komüniter toplumun özel mülkiyete değer vermeyi nasıl öğrendiğini ve erkeklerin mülkiyeti neden değerli bulduklarını açıklamayı başaramadığını eleştirir. Ayrıca, teknoloji ve erkeklerin kadını bir Öteki olarak görme isteğinin kadınları aşağı bir konuma getirmek için yeterli olduğunu, erkeklerin onu egemen kılma arzusunu da göz önünde bulundurmadığını düşünür.
Pierre-Joseph Proudhon
de Beauvoir, Proudhon’un 19. yüzyılda kadınların özgürlüğünü desteklemeyen tek reformist olduğunu belirtir. Küçük mülk sahiplerini destekler, ancak kadınların evlerinde kalmalarını savunur. O dönemde kadınları sınırlamaya çalışan çoğu kişinin muhafazakar olduğu gerçeğine bir istisna oluşturur. Proudhon’a göre, sadece erkek fiziksel gücü nedeniyle birey olarak sayılmalıdır, oysa bir kadın sadece onun destekçisi olmalıdır. de Beauvoir, Proudhon’u kadınların reform hareketindeki özgürlüğü için talihsiz bir engel olarak değerlendirir.
Henry de Montherlant
de Beauvoir, bu romancının anneleri ve aşıkları kötüleştiren görüşlerini özetler. Transendansı bir durum olarak görür, yani kendisi bir aşkın güçtür. Montherlant, dişilin yalnızca zayıflık zamanlarında tapıldığını ve erkekler için olumsuz ve karşıt bir güç olduğunu düşünür. Erkekler, onları sonsuza dek çocuk olarak tutmak isteyen annelerden ve onları zayıf yaparak üzerlerine sahip olmak isteyen aşıklarından kaçmalıdır. Genel olarak, feminenliği canavarı olarak görür ve kadınları sadece erkeklere zevk verebilecekleri bedenleri açısından yararlı olarak değerlendirir. de Beauvoir, Montherlant’ın Nazi ideolojisiyle uyumlu olduğunu, kadınlara yönelik olumsuz görüşlerini genel “zayıflık” görüşleriyle ilişkilendirdiğini belirtir. Montherlant’ın sadece değerleri yıkıp yeni bir değer sunmadığını açıklar. Kahramanları korku ve özdalmağı seçerler, bu da onların gerçek bir aşkınlığa ulaşmalarını engeller.
D.H. Lawrence
de Beauvoir, romancı Lawrence’ın iki cinsiyetin karşıt kutuplar olduğunu, her birinin kendi başına tamamlandığını ancak diğerinden temel olarak farklı olduğunu düşündüğünü açıklar. Transendansı fallusta yerleştirir, erkeklerin kadınları fethetmesiyle. Seks yoluyla birleşmenin, kişisel egemenliği feda etmeyi ve bu diğer kişiyle daha yüksek bir eyleme katılmayı gerektirdiğine inanır. Bu birleşim mucizeviyken, bireysel kişiliğin feda edilmesini gerektirir. İlk bakışta, bu felsefe erkekler ve kadınların eşit olduğunu varsayar gibi görünür. Ancak de Beauvoir, Lawrence’ın erkek üstünlüğüne inandığını belirtir. Kadınların monogam birlikteliklere girmelerini ve kendilerini tamamen erkeklere teslim etmelerini bekler. Sonuç olarak, kadınların Öteki olarak tanımlanmasını da bekler.
Paul Claudel
Katolik bir şair ve oyun yazarı olan Claudel, Tanrı tarafından yaratılan her şeyin iyi olduğunu ve belirli bir amaca hizmet ettiğini düşünür. İlk bakışta, kadınları yüceltmiş gibi görünebilir. Ancak Claudel için kadın, erkekleri teşvik etmek ve zorlamak amacıyla tanıtılan bir risk unsurunu temsil eder. Tek aşkın gücün Tanrı olduğuna ve Tanrı aracılığıyla erkeklerin aktif olması gerektiğine, hizmetkar kadınların ise eşit olmaları gerektiğine inanır. Evliliği, hem erkeğin hem de kadının birbirine sahip olduğu kutsal bir birliktelik olarak görür. Ancak erkekler toplumsal hiyerarşide öne çıkar ve kadınlar sadık ve bağlı olmalıdır. Claudel, kadınların Tanrı ile doğrudan bir bağlantıya sahip olduğuna ve O’na ulaşarak aşkınlığa erişebileceğine inanır. Ancak de Beauvoir, kadınların azizliğinin hala bir erkeğin bakış açısıyla anlaşıldığını belirtir; Claudel için kadın, erkeğin kurtuluşunu temsil eder ancak bu ilişkide bir karşılık yoktur.
Andre Breton
de Beauvoir, ünlü Fransız yazar ve şair Breton’un kadınları tasvirini analiz eder. Transendansın, dünyada güzellik şeklinde var olan ilahi bir varlıktan geldiğini düşünür. Erkeklerin kadınlara olan tutkusu aracılığıyla güzellik dünyada var olur. Bu nedenle, kadın carnal ve doğaldır. Erkekler için bir kurtuluş temsil eder ve bu nedenle insanlık için bir kurtarıcı güç olarak ağır bir yük taşır. de Beauvoir, Breton’un tekil odaklanmasının kadınları şiir için bir figür olarak gördüğünü ve bu nedenle Öteki olarak düşündüğünü sonucuna varır.
Stendhal
de Beauvoir’a göre, romancı Stendhal, feminen bir gizem inancına sahip olmaması ve kadınları duyusal olarak sevmesi açısından ferahlatıcıdır. Kadınları somut varlıklar olarak görür ve bu nedenle onları diğer sanatçılardan ve teorisyenlerden daha gerçekçi sever. de Beauvoir gibi, kadınların “aptalca gelenekler tarafından yarı köleliğe indirgenmiş” insan varlıkları olduklarına, kötü veya tamamen iyi varlıklar olmadıklarına karar verir. Kadınlarda, erkeklerden daha kolay erişilebileceğini düşündüğü bir tür otantiklik ve saflık değerini görür. Kadınların, toplumun koyduğu birçok engelin üstesinden gelerek özgürlük elde etme mücadelesini tanır. de Beauvoir, Stendhal’ı, kadınları erkek kahramanların bir fonksiyonu olarak değil, kendi başına bir özne olarak tanıdığı için övgüyle değerlendirir. Hatta kendisini romanlarındaki kadın karakterlere projekte eder.
Sophia Tolstoy
Ünlü Rus romancı Leo Tolstoy’un eşi olan Sophia, evlilikleri sırasında tuttuğu günlüklerle ve şiddetli tartışmalarıyla tanınır. Tolstoy ve Sophia’nın mutsuz bir evliliği olmuştur, bu evlilik Sophia’nın kıskançlık ve sahiplenmesiyle, Tolstoy’un tamamen işine odaklanmasıyla boğulmuştur. Tolstoy’un hayatının sonlarına doğru, karısının ve kızının vasiyet üzerine tartışmalarından kaçmak için evini terk ettiği bile olmuştur. de Beauvoir, Sophia’nın günlüklerinden birçok alıntı kullanarak, bir tür mutsuz evliliği illüstre eder. Sophia’nın evliliğinde, ne bekleyeceğini bilmeyecek kadar genç olduğunu ve Tolstoy’un ona sunduğu şeylerden sürekli hayal kırıklığı yaşadığını belirtir. Sophia, bu şekilde, çok genç yaşta yaşları büyük erkeklere evlendirilen ve tüm zamanlarını ailelerine bakarak geçirmeleri beklenen pek çok kadının temsilcisi olarak görülür.
