Satranç Sözlüğü
Satranç terimleri sözlüğü
Açık Hat: Üzerinde piyon bulunmayan dikey.
Açarak şah: Bir taşın oynayarak, diğer taşın önünü açarak şah çekmesi durumu.
Açmaz: Yerinden kaldırılınca kendi şahını rakibin ataklarına açık bırakan taşın durumudur.
Aktif Satranç: Süresi 30 dakika olan oyunlardır.
Bekleme Hamlesi: Taraflardan birinin kendi pozisyonunu değişikliğe uğratmayacak bir hamle yapması.
Boğmaca Matı: Şahın kendi taşları ile sıkıştırılması sonucunda At’ la yapılan mat.
Çatal: Bir taşın iki taşa karşı aynı anda saldırısı.
Çifte Şah: Bir taşın hamlesi sonucu hem kendisinin hem de önünü açtığı taşın şah çekmesi durumu.
Çifte Vuruş: İki tehdit birden yapılması.
Diyagonal (Çapraz): Yan yana ve aynı renkli kareler.
ECU: European Chess Union-Avrupa Satranç Birliği
Elo: Fide’nin uyguladığı rating sistemi
En Passant (e.p. Geçerken Alma) : İlk karesinde bulunan bir piyonun iki sürülmesi sonrası yan yana pozisyon elde ettiği rakip piyon tarafından alınması. Bu hak ilk hamlesini yapan piyona karşı kullanılmalıdır. Diğer hamleler için geçerli değildir.
Feda: Satrançta belli bir amaç uğruna taraflardan birinin sahip olduğu taştan vazgeçmesi.
FIDE: Federation International des Echec.- Uluslarası Satranç Federasyonu
Gambit: Hızlı gelişim veya başka sebeplerle er veya taş feda edilmesi.
GM : Grand Master, Büyükusta
IM: International Master-Uluslararası Usta
Kalite: Kale ile hafif bir taş arasındaki kuvvet farkı. Bir hafif taş rakibin Kalesiyle değişmeye kalite kazanmak denir.
Kanat: Satranç tahtası iki kanattan oluşur. Vezirin bulunduğu yarıya Vezir kanadı, şah’ın bulunduğu yarıya şah kanadı denir.
Kombinezon: Hamle zorluğu içeren ve içinde feda olan hamleler dizisi.
Kompansasyon: Feda edilen taşa karışı elde edilen girişim üstünlüğü.
Konumsal Satranç : Sırf hesaplamaya dayalı değil de uzun vadeli değerlendirmeye dayalı oynanan satranç.
Körleme: Tahtaya bakmadan, notasyon aracılıyla oynanan oyun.
Manevra: Figürleri daha iyi konumlara getirebilmek veya rakip alanda zayıflıklar yaratmak amacıyla yapılan taş dolandırımına denir.
Mat Ağı: Şahın, açık bir yerde, mat tehlikesini içeren kuvvetli hücumlara uğramasıdır.
Materyal: Taşlar için kullanılan genel ifade.
Merkez: d4, d5,e4 ve e5 karelerine verilen ad.
Opozisyon: Oyunda iki şahın özel bir konumda bulunması.
Rating: Satrançta oyuncuların seviyesini belirleyen puan sistemi.
Saptırma: Taşın savunmadan veya görevinden uzaklaştırılması.
Satranç Körlüğü: Açık, basit bir hamlenin oyuncunun gözünden kaçması.
Simultane: Bir oyuncunun aynı anda birden fazla rakiple oynamasıdır.
TSF: Türkiye Satranç Federasyonu
Tuşe: Dokunduğu taşı oynama gerekliliği.
Varyant: Belirli bir amaç doğrultusunda yapılan hamleler zinciri.
Yıldırım Oyunu: Taraflara genelde en çok 5 dakikanın verildiği hızlı oyun tarzı.
Zugzwang: Oyun sırasında bir hamle yapmak gerekliliğinin çekinilecek olduğu durumlara denilir.
